De afgelopen jaren waren zonnepanelen voor veel huizenbezitters een logische investering. In het kader van vergroening en verduurzaming zijn zelfs veel woningcorporaties begonnen met het plaatsen van zonnepanelen op huurwoningen.
Dankzij de salderingsregeling kon je de stroom die je in de zomer opwekte simpelweg wegstrepen tegen je verbruik in de winter. Helaas loopt die tijd op zijn einde. Vanaf 2027 lijkt salderen volledig verleden tijd. Tegelijkertijd rekenen steeds meer energieleveranciers terugleverkosten, en worden negatieve stroomprijzen steeds gebruikelijker.
Wat betekent dat voor zonnepaneelbezitters? En hoe kun je slim omgaan met zonnepanelen in deze nieuwe realiteit?
Onze aanpak? slim omgaan met zonnepanelen!
In dit artikel deel ik onze aanpak. We experimenteren thuis met dynamische stroomprijzen, automatisering en zelfs het tijdelijk uitschakelen van onze omvormer. Alles met één doel: het maximale halen uit onze zonnepanelen in een veranderend speelveld.
Een goed geïsoleerd huis, volledig elektrisch
Wij wonen in een modern, goed geïsoleerd huis zonder gasaansluiting. Alles werkt op elektriciteit: koken, warm water en ook de verwarming. Dankzij onze zonnepanelen wekken we een groot deel van onze stroom zelf op. Maar dat levert ook uitdagingen op.
Vooral in de lente en zomer, wanneer we veel opwekken maar weinig verbruiken, leveren we grote hoeveelheden stroom terug aan het net. En daar moeten we tegenwoordig soms voor betalen. Dat zette ons aan het denken: kunnen we het slimmer aanpakken? Want betalen voor het terugleveren van stroom? Daar zaten (en zitten) we niet op te wachten.
Het dynamisch energiecontract, inspelen op het moment
De eerste stap was de overstap naar een dynamisch energiecontract. Hierbij verschillen de stroomprijzen per uur en worden ze een dag van tevoren bekend gemaakt in de app. Zo kunnen we actief inspelen op goedkope of dure uren — of zelfs op negatieve prijzen. Laat je goed informeren, want een dynamisch contract past niet bij iedereen even goed.
In plaats van standaardverbruik, proberen we ons stroomverbruik zoveel mogelijk te verschuiven naar de goedkoopste momenten. Dat kan handmatig, maar wij pakken het liever iets technischer aan.
Home Assistant, P1-meter en slimme stekkers
Onze slimme meter is gekoppeld aan een P1-meter, die real-time data over stroomverbruik en -opwek doorgeeft. Die informatie komt samen in Home Assistant, het open-source platform waarmee we onze woning automatiseren. Deze draait lokaal op een Raspberry Pi, een micro-computertje dat alles aanstuurt.
Via Home Assistant schakelen we slimme stekkers in of uit, op basis van de actuele stroomprijs. Apparaten zoals wasmachines, boilers en andere grootverbruikers gaan alleen aan wanneer de prijs laag is, of wanneer we veel eigen opwek hebben. Dat scheelt niet alleen geld, maar zorgt ook voor een betere balans tussen opwek en verbruik.
Negatieve prijzen? Dan schakelt de omvormer vanzelf terug
Een van de creatievere oplossingen waar we mee experimenteren, is het automatisch terugschakelen van onze omvormer bij negatieve stroomprijzen. In zulke situaties moet je namelijk betalen om stroom terug te leveren. Dan is het soms slimmer om de productie tijdelijk te minimaliseren.
Het stroomnet is daar bovendien ook blij mee, want je drukt niet nóg meer stroom op een al overbelast net. Bijkomend voordeel? je krijgt wel betaald, voor de stroom die je van het net afneemt als de prijs negatief is. We hebben hiervoor zelf een module ontwikkeld die via Home Assistant de omvormer terugschakelt wanneer de prijs onder een bepaalde drempel zakt. Zodra de prijs weer normaal is, schakelt hij automatisch weer terug naar normaal. Dit vergt wat technische kennis, maar het is zeker de moeite waard als je veel teruglevert. Op internet en YouTube zijn instructies te vinden om dit te bouwen — het is wel afhankelijk van het merk en type omvormer.
Een thuisbatterij: de heilige graal? Misschien… nog niet
Een thuisaccu lijkt een logische oplossing: sla je overtollige stroom op voor later. Maar op dit moment zijn batterijen nog vrij prijzig en de terugverdientijd is onzeker — zeker zolang je (deels) kunt salderen.
Dat terugverdienargument is wel weer typisch Nederlands. Als je meer uit idealisme of interesse aan de slag wil, dan is een thuisbatterij zeker het overwegen waard.
Is terugverdienen voor jou wél (heel) belangrijk? Houd dan de ontwikkelingen goed in de gaten. Zodra prijzen dalen (dat zou best wel eens heel snel kunnen gaan) of salderen volledig verdwijnt, kan een thuisbatterij ineens rendabel worden.
Tips voor zonnepaneelbezitters
Wil jij ook slim omgaan met zonnepanelen? Dan zijn dit onze tips:
- Overweeg een dynamisch energiecontract als je flexibel bent in je stroomverbruik.
- Gebruik een P1-meter en Home Assistant (of een vergelijkbaar platform als HomeWizzard) om inzicht te krijgen in je opwek en verbruik.
- Automatiseer met Home Assistant je stroomgebruik met slimme stekkers, timers of scripts.
- Let op negatieve stroomprijzen en overweeg het tijdelijk pauzeren van je omvormer. Ga wel stoom van het net gebruiken tijdens negatieve uren, daarvoor krijg je geld!
- Denk na over een thuisbatterij, maar bepaal of het nú al past bij jouw situatie.
Van passieve naar actieve zonnepaneelbezitter
Waar zonnepanelen ooit ‘stel in-en-vergeet’-technologie waren, zijn ze nu onderdeel van een groter en complexer energiesysteem. Timing en slim gedrag maken nu het verschil. De spelregels veranderen, maar dat betekent niet dat dit in jouw nadeel hoeft te gaan werken.
Door actief om te gaan met je opwek en verbruik, kun je ook na het salderingtijdperk profiteren van je duurzame investering — of, in het geval van huurders, een opgelegd systeem. Je moet er misschien iets meer moeite voor doen, maar het is niet alleen leuk en leerzaam, het bespaart ook nog eens geld. En daar houden wij Nederlanders toch van?!